آوای کرمانشاه، فرهاد نصیریان: از بدو ورود بیماری کووید ۱۹ به ایران، دولت به عنوان یکی از شکل‌دهندگان و تأثیرگذاران بر افکار عمومی عملکردی چندگانه و ضعیف داشته است.
در جوامع توسعه‌یافته و مترقی علم ارتباط به مانند وسیله‌ای قدرتمند و تأثیرگذار در جهت ارتقاء فهم و رفاه حال شهروندان بکار می‌رود.
از ورود کرونا ویروس تا اعلام رسمی آن از مجاری اطلاع‌رسانی دولتی فاصله‌ای حدوداً یک‌ماهه بود، و علیرغم پرداختن به این مسئله در رسانه‌های غیررسمی و غیردولتی همچون شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های خبری، دستگاه اطلاع‌رسانی دولت در محاق و سکوت کامل بود. شبکه‌های اجتماعی در جوامعی مانند ایران بیشتر از آنکه در خدمت کارکردهایی چون آموزش غیررسمی باشند سوار بر امواج شایعه و اخبار نادرست و بعضاً درست هستند و تفکیک این اخبار و اطلاعات برای غالب شهروندان کاری دشوار و سخت است.
اما نکته جالب‌توجه اینجا است که از سوم اسفندماه ۹۸ گویی که این ویروس همچون مسافری ویژه با اولین پرواز وارد ایران شده و دستگاه خبری دولتی هماهنگ به مهم پرداختند!
و به جای آنکه اطلاع‌رسانی دقیق و درست و کاملی در اختیار مخاطبان و شهروندان بگذارند و توضیح مناسبی درباره سکوت یک‌ماهه خود بدهند سوار بر موج کرونا شده و به جای پرداختن به رسالت ذاتی خود، کرونا هراسی را عمده پیام‌های خود قرار داده و در نتیجه آن کمبود اقلامی مانند ماسک و الکل در بازار و سودجویی محتکران را رقم زدند!
از اخبار عجیب‌وغریب اختراعات دستگاه تشخیص کرونا تا سواری گرفتن برخی حوزه‌های سیاسی و اجتماعی از امواج کرونا و پرداختن به چنین اخباری در رسانه‌های دولتی نتیجه‌ای جز به سخره گرفتن این اقدامات در شبکه‌های اجتماعی و افواه عمومی نداشت. عدم اعتماد به دولت و رسانه رسمی آن، عادی شدن این مسئله را در ذهن شهروندان جا انداخت. نتیجه این امر آمار مرگ‌ومیر بالا در ماه‌های خرداد و تیر سال جاری بود.
وسایل ارتباط‌جمعی با موفقیت و پایگاهی که در جامعه دارند باید تا حد امکان با فعالیت‌های خود در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، آموزشی و حتی تفریحی انتظارات مردم را برآورده سازند و به آن‌ها پاسخ دهند. اظهارنظرهای متناقض مسئولین دولتی در باب کرونا عدم اعتنای شهروندان به هشدارهای وزارت بهداشت را در پی داشت. نمونه آن برپایی مراسم‌های مذهبی، برگزاری عروسی‌ها و سفرهای تابستانی بود. این مهم نشان از عدم قدرت اقناع‌سازی افکار عمومی در ایران توسط دولت داشت. اگر پیام را کلید اقناع، و اقناع را کلید قدرت بدانیم دولت ایران فاقد چنین قدرتی است.
حکومت مقتدر در دنیای امروز حکومت اقناع گر است. دول اقناع گر دولت‌هایی هستند که پایه قدرتشان در اقناع افکار عمومی شهروندان و ملت خویش است.
این مقدمه‌ای بود برای خبری که چندی پیش انتشار یافت مبنی بر کشف داروی کرونا توسط فردی در استان کرمانشاه. در ابتدا این اخبار در شبکه‌های اجتماعی منتشر و به‌قول‌معروف دست‌به‌دست شد. بدوا این خبر کشف دارو از منابع رسمی علوم پزشکی رد شد. گرچه پیام گذار بدوا شخص مدعی این کشف دارو بود.
اما پس از چندی رسانه رسمی دولت (تلویزیون جمهوری اسلامی) خبری منتشر کرد که تولید داروی ضد کرونا در استان کرمانشاه! و بدین مضمون که قرار است مجوزهای لازم را اخذ کند جهت تولید انبوه. و سپس این خبر تکذیب شد!
سوال اینجا است چرا مدیران استان به تأسی از مدیران ارشد حکومتی به جای اطلاع‌رسانی دقیق و احترام به فهم شهروندان همچنان علاقه‌مند کرونا سواری هستند؟ صداوسیمای مرکز کرمانشاه بر اساس چه مدارکی مبادرت به پخش این خبر نموده است؟ اگر فرد مدعی کشف داروی کرونا واقعاً به چنین مهمی دست‌یافته است چرا اطلاع‌رسانی درستی از مراحل ساخت و آزمایش آن را در اختیار رسانه‌ها نگذاشته است؟
و اگر به فرض ساخت چنین دارویی در استان کرمانشاه و حتی به فرض قبولی این دارو در آزمون‌های موردنظر وزارت بهداشت چرا به تولید انبوه نمی‌رسد؟ آیا مافیای دارو مرتبط با بیگانگان در ایران وجود دارد؟ این‌ها و ده‌ها پرسش از این دست ممکن است از ذهن مردم بگذرد و هیچ‌کدام از وسایل ارتباط‌جمعی رسمی در ایران پاسخی دقیق و درست برای آن نداشته باشند. نتیجه رفتارهای یک‌سویه ارتباطی توسط دولت‌ها فقط شکاف بین دولت و ملت را بیشتر می‌کند و به تبع آن ملت را نیز عادت به ارتباط یک‌سویه و بعضاً عدم ارتباط‌گیری و تعامل می‌کند. که ما چنین رفتاری را امروزه از شهروندان نظاره‌گر هستیم.
واقعیت انکارناپذیر این است که در کشورهای درحال‌توسعه و توسعه‌نیافته رسانه‌های دولتی نقش مهمی در شکل‌دهی افکار عمومی و بسیج اذهان به سمت‌وسوی خاص دارند، با وجود شبکه‌های اجتماعی باز هم این رسانه‌ها می‌توانند تأثیرگذار و موثر باشند. به شرطی که در پی ایجاد شهروندان مطلع باشند. در تعاریف علم ارتباطات شهروندان مطلع جزو جمعیت هر کشوری به حساب می‌آیند. چنانچه رسانه‌های رسمی دولتی به این مهم توجه نکنند در حقیقت مبادرت به کاهش جمعیت خویش نموده‌اند. امیدوارم در ادامه این همه‌گیری کرونا رسانه‌های دولتی با استفاده از مهارت‌های علوم ارتباطات و متخصصان این امر به‌ویژه در وزارت بهداشت اقدام به انتشار اخبار و اطلاعات درست بکنند تا شاهد بازخوردهای مناسب از طرف مردم باشند و این تعامل دوسویه منجر به کنترل این بیماری و به تبع آن شاهد کاهش آمار مرگ‌ومیر در کشورمان باشیم.
دیدگاه ها