ویروس‌های همه‌گیر در عصر جهانی‌شدن

آوای کرمانشاه، دکتر لقمان قنبری: تهدید واقعی ناشی از کرونا ویروس (coronavirus) فقط مختص به میزان قدرت کُشندگی آن نیست، بلکه به اپیدمی جهانی این ویروس در عصر پرس زمان و مکان یا جهانی‌شدن بر می‌گردد. انسان‌ها به عنوان حاملان اصلی کرونا ویروس در عصر جهانی‌شدن ارتباطات، بیش از گذشته در معرض بیماری و هم‌زمان عامل نشر و انتقال ویروس‌ها و باکتری‌ها شده‌اند. امروزه اتیولوژی بیماری‌های عفونی، پنج حالت اصلی انتقال بیماری را تشخیص داده است که عبارت‌اند از؛ انتقال از طریق هوا، خونریزی، خون‌آلوده، با تماس مستقیم، و از طریق حیوانات و حشرات حامل بیماری. با این وجود نکته قابل‌ذکر این است که در عصر جهانی‌شدن سرعت ظهور و جابجایی این عامل پنج‌گانه بیشتر از پیش شده است. به بیانی دیگر در عصر جهانی‌شدن، ویروس‌ها و باکتری‌ها مثل گذشته ایزوله در یک منطقه جغرافیای خاص و بومی نیستند، بلکه همانند کرونا ویروس فراتر از جغرافیای سیاسی در حال حرکت هستند. صدالبته که جهانی‌شدن در ابعاد اقتصادی، تکنولوژیکی و ارتباطاتی در مواردی نتایج مثبتی برای بشریت به ارمغان آورده است با این وجود نباید فراموش کرد که جهانی‌شدن می-تواند حامل تهدیداتی نیز برای زندگی بشر باشد. به عبارت دیگر می‌توان گفت فرایندهای جهانی‌شدن ممکن است عواقب مثبت و منفی بر روی سلامتی میلیون‌ها نفر در سراسر جهان داشته باشد. جهانی‌شدن از طـریق مختلـف نظیر افزایش جابه‌جایی متخصصان حوزه‌ی سلامت، افزایش جابه‌جایی بیماران به عنوان مصرف‌کنندگان سلامت، اسـتفاده از فناوری‌های جدیـد در ارائه‌ی خدمات بهداشـتی و درمانی، افزایش دسترسـی بـه داروها و تجهیزات پزشـکی و …، منجر به ارتقای سـطح سلامت جوامع می‌شود. از طرف دیگر جهانی‌شدن دسترسی آسان به حمل‌ونقل سریع و جابجایی افراد، گسترش انگل‌ها و ویروس‌ها چون کروناویروس را در بین جمعیت انسانی در سراسر جهان تسهیل کرده است. همچنین افزایش تجارت بین‌المللی خطر انتقال بین مرزی بیماری‌های عفونی را تشدید کرده است. جهانی‌شدن تجارت مواد غذایی که با آزادسازی تجارت جهانی تسهیل می‌شود، ضمن اینکه مزایا و فرصت‌های زیادی را ارائه می‌دهد، خطرات جدیدی نیز به همراه دارد. غذا، یک کالای اساسی تجاری، و همچنین وسیله‌ای مهم برای انتقال بیماری‌های عفونی است. امروزه جهانی‌شدن ارتباطات تسهیل‌کننده نقل‌وانتقال کالا و خدمات و انسان‌ها شده است. تخمین زده می‌شود هزار مسافر هواپیمایی روزانه از مرزهای بین‌المللی عبور می‌کنند این جابجایی مسافرت انسانی خود مسیری را ایجاد می‌کنند که طی آن سرعت انتقال عفونت‌های انسانی در سراسر جهان شتاب بیشتری خواهد گرفت. یک مثال بارز در این مورد سرعت شیوع و انتقال «ویروس نیل غربی»(West Nil) است. اعتقاد بر این است که این بیماری در سال 1999 از طریق پشه‌هایی که با سوارشدن بر روی چرخ هواپیما هنگامی‌که در حال عبور از روی اقیانوس بود، خود را به شهر نیویورک رساند. همچنین یکی از مثال‌های بارز در رابطه با جهانی‌شدن ارتباطات و همه‌گیر شدن بیمارهای عفونی مثال «آنفولانزای خوکی» در سال 2009 است. با انتشار این ویروس در شش هفته به 30 کشور و در چند ماه به بیش از 100 کشور، آشکارا تأثیر مسافرت هوایی بر حرکت سریع بیماری‌های عفونی را نشان داد. در یک سال گذشته نیز ویروس کرونای جدیدی که نخستین بار در شهر ووهان چین پدیدار شد در عرض چند ماه از دشمنی ناشناخته به اضطرابی جهانی تبدیل شده است. سرعت انتقال بدون مرز بودن این ویروس به حد خطرناک است که سازمان بهداشت جهانی به کشورهای جهان هشدار داد که برای ورود به همه‌گیری جهانی ویروس کرونا آماده شوند.